Η παιδική παχυσαρκία και γενικότερα η σωστή παιδική διατροφή απασχολεί τους γονείς. Οι περισσότεροι γονείς ανησυχούν αν τα παιδιά τους τρέφονται σωστά :
- Είτε γιατί δεν τρώνε από όλες τις ομάδες τροφών για παράδειγμα δεν τρώνε καθημερινά λαχανικά .
- Είτε γιατί προτιμούν να χορταίνουν με τροφές χαμηλής θρεπτικής αξίας όπως έτοιμα σνακς, fast food, αναψυκτικά ή γλυκά.
- Είτε γιατί ακολουθούν μια δίαιτα για να ταυτίζονται με τα πρότυπα ομορφιάς.
Το πιο συνηθισμένο βέβαια πρόβλημα είναι η παχυσαρκία. Τα παιδιά είναι εκτεθειμένα σε πληθώρα διαιτητικών πειρασμών. Από την άλλη οι γονείς στην αγωνία τους να τους εξασφαλίσουν όλα τα θρεπτικά συστατικά δίνουν τελικά περισσότερα από όσα χρειάζονται.
Πόσες θερμίδες χρειάζονται τα παιδιά; τα κορίτσια του δημοτικού περίπου 1400-1600 και για τα αγόρια στις 1600-1800 ανάλογα βέβαια και με τη φυσική τους δραστηριότητα. Παρόλο που είναι πολλές, δεν φτάνουν αυτές των ενηλίκων. Χρειάζεται λοιπόν να προσαρμόζουμε τις μερίδες. Δεν μπορεί να φάει την ίδια μερίδα ένα κορίτσι 8 ετών και ο μπαμπάς της. Οι ανάγκες αυξάνονται στην εφηβεία και με την άσκηση, πάντα όμως χρειάζονται ποιοτικές θερμίδες. Δυστυχώς σήμερα ένα παιδί παίρνει το ¼ της ενέργειας που χρειάζεται από χυμούς, αναψυκτικά, γλυκά και αρτοσκευάσματα.
Τι κάνουμε λοιπόν στην Ελλάδα, την πατρίδα της μεσογειακής διατροφής;
Μόνο το 5-9 % των παιδιών ακολουθεί πραγματικά τη μεσογειακή διατροφή. Μόνο το 50% των παιδιών καταναλώνει συστηματικά φρούτα και λαχανικά. Τα παιδιά τρώνε fast food σε ποσοστό 40-60% τουλάχιστον 1 φορά την εβδομάδα. Πολλοί μπορεί να πούνε πως δεν είναι μεγάλη συχνότητα. Αλλά αν αναλογιστούμε την ποιότητα πολλών από αυτά, τις θερμίδες, την περιεκτικότητα σε λίπος και τρανς λιπαρά, τοξίνες, αλάτι και ζάχαρη θα καταλάβουμε ότι είναι πολύ.
Τι είναι τα τρανς λιπαρά; Τα τρανς λιπαρά είναι κρυμμένα σε πολλά τρόφιμα και είναι βλαβερά για την καρδιαγγειακή υγεία ήδη από την παιδική ηλικία. Στις ετικέτες διατροφικής επισήμανσης αναγράφονται ως υδρογονωμένα φυτικά λιπαρά ή φοινικέλαιο, παλμιτέλαιο και είναι παντού: σε μπισκότα, πίτες, μπάρες δημητριακών, πατατάκια, δημητριακά πρωινού.
Ένας άλλος κίνδυνος είναι το ακρυλαμίδιο: το άμυλο για παράδειγμα της πατάτας μαγειρεύεται σε υψηλή θερμοκρασία δημιουργείται ακρυλαμίδιο, που είναι δυνητικά καρκινογόνο. Υπάρχει σε προτηγανισμένες πατάτες και πατατάκια, αγαπημένα των παιδιών.
Παρ΄ όλα αυτά, τελικά τα παιδιά προτιμούν το έτοιμο φαγητό από το σπιτικό, γιατί έχει πιο έντονη και ευχάριστη γεύση. Κατά κάποιο τρόπο εθίζονται σε αυτές τις γεύσεις. Καταλήγουν να καταναλώνουν όλο και λιγότερο σαλάτες, λαχανικά και όσπρια που έχουν πιο ουδέτερες γεύσεις.
Αυτά όμως, οδηγούν στην παχυσαρκία. Και η παχυσαρκία αποτελεί την πανδημία του 21ου αιώνα! Είναι γνωστό ότι τα ποσοστά της παχυσαρκίας γενικά στην Ελλάδα είναι πολύ υψηλά, 3 στα 10 παιδιά στην Ελλάδα είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Και το πιο ανησυχητικό είναι ότι το 70% των γονέων υπέρβαρων παιδιών αδυνατούν να καταλάβουν ότι το παιδί τους είναι υπέρβαρο.
Η φυσική άσκηση βέβαια προστατεύει από την παχυσαρκία. Όμως τα σημερινά παιδιά έχουν τόσες υποχρεώσεις που αυτή έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Επιπλέον το παιχνίδι σε αυλές και πλατείες έχει αντικατασταθεί από τα παιχνίδια στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Ακόμα και αν το παιδί ασχολείται με κάποιο σπορ 3 φορές την εβδομάδα αυτό δεν μπορεί να ισοφαρίσει τις ώρες μπροστά σε οθόνες.
Γιατί προβληματίζει η παιδική παχυσαρκία;
Ας ξεχάσουμε την αντίληψη ότι «η κοιλίτσα θα γίνει ύψος».
Πολλές φορές ένα παχύσαρκο παιδί θεωρείται ψηλό, “ανεπτυγμένο”, όχι παχύ. Αυτό όμως συμβαίνει γιατί αρχίζει η ωρίμανσή του νωρίτερα. Τα παχύσαρκα παιδιά παίρνουν γρήγορα ύψος στην αρχή, και φαίνονται πιο ψηλά από τους συνομηλίκους τους, στις μικρότερες ηλικίες. Ωστόσο, μπαίνουν πιο νωρίς στην εφηβεία από τους συνομηλίκους τους, καθώς ο οργανισμός τους παίρνει λάθος μηνύματα. Και τελικά δεν γίνονται τόσο ψηλά όσο περιμέναμε… Επομένως η παιδική παχυσαρκία είναι πρόβλημα!
Ένα υπέρβαρο παιδί θα αποφύγει την άσκηση είτε γιατί κουράζεται, είτε γιατί δεν εντάσσεται εύκολα στην ομάδα. Αυτή η έλλειψη αυτοεκτίμησης και η τάση απομόνωσης το οδηγεί σε περαιτέρω απομόνωση και κλείσιμο στο σπίτι.
Αυτές οι αρνητικές επιπτώσεις της στην ψυχολογία του παιδιού είναι και οι σοβαρότερες συνέπειες της παχυσαρκίας. Συνυπάρχουν με τις ορθοπαιδικές, τις μεταβολικές και ορμονικές επιπλοκές της παιδικής παχυσαρκίας.
Απώλεια αυτοεκτίμησης, απομόνωση, διαταραχές διατροφικής συμπεριφοράς (συνεχείς δίαιτες, βουλιμία), κατάθλιψη. Το παιδί δεν είναι ευτυχισμένο!
Και συχνά πέφτει θύμα bulling. Ένα υπέρβαρο παιδί έχει 13% πιθανότητα να πέσει θύμα bulling ενώ αν γίνει παχύσαρκο οι πιθανότητες εκτοξεύονται στο 63%.
Παχύσαρκα παιδιά-Παχύσαρκοι καρδιαγγειακοί ενήλικες;
Η παιδική παχυσαρκία φαίνεται ότι εμμένει με αποτέλεσμα τα παχύσαρκα παιδιά να γίνονται οι αυριανοί παχύσαρκοι ενήλικες.
Χρειάζεται αντιμετώπιση;
Όπως συμβαίνει στα περισσότερα νοσήματα, έτσι και στην παιδική παχυσαρκία η πρόληψη αποτελεί την καλύτερη θεραπεία.
Μέχρι την ηλικία των 7 ετών δεν εφαρμόζουμε κάποιο πρόγραμμα απώλειας βάρους στα παιδιά παρά μόνο αν η παχυσαρκία δημιουργεί κάποιο πρόβλημα υγείας.
Μετά τα 7 έτη μπορούμε να εφαρμόσουμε πρόγραμμα διατροφής ανάλογα με την περίπτωση. Το πρόγραμμα διατροφής για ένα παιδί πρέπει να είναι ισορροπημένο και να παρέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά. Μαγειρεύουμε με λίγα λιπαρά λαζάνια. Συνδυάζουμε αγαπημένες γεύσεις των παιδιών με λαχανικά σε ριζότο. Κάνουμε αγαπημένες συνταγές πιο ελαφρές όπως το παστίτσιο. Δίνουμε μεγάλη έμφαση στην εκπαίδευση των γονέων (και της γιαγιάς) αλλά και στη σωματική άσκηση.
Και φυσικά το καλύτερο για να αντιμετωπίσουμε την παιδική παχυσαρκία είναι το καλό παράδειγμα. Τρώμε υγιεινά για να τρώνε σωστά και τα παιδιά μας. Γυμναζόμαστε για να γυμνάζονται.
