Καινούργιοι όροι που αφορούν τη διατροφή μας έχουν μπει τα τελευταία χρόνια στο λεξιλόγιο μας. Tι σημαίνει να είναι κανείς vegan ή vegetarian;
Παρόλο που οι δυο αυτοί τρόποι διατροφής έχουν κοινά σημεία, υπάρχουν βασικές διαφορές μεταξύ τους τόσο στους τύπους των φαγητών που καταναλώνονται αλλά και στις διατροφικές ανησυχίες.
Οι vegans είναι αυστηροί χορτοφάγοι και δεν καταναλώνουν κρέας, αυγά, γάλα, μέλι ή οποιαδήποτε τροφή ή προϊόν (όπως η ζελατίνη) που προέρχεται από ζώα.
Οι vegetarians επιλέγουν κατά βάση τροφές φυτικής προέλευσης αλλά υπάρχουν παραλλαγές της χορτοφαγικής διατροφής όπως:
- Οι flexitarians είναι ευέλικτοι. Με μικρή συχνότητα τρώνε ζωικά προϊόντα αλλά πιο επιλεκτικά. Κάποιοι τρώνε κοτόπουλο και ψάρια αλλά όχι κόκκινο κρέας.
- Οι pescatarians δεν τρώνε κρέας και πουλερικά αλλά καταναλώνουν ψάρια και θαλασσινά.
- Οι lacto-ovo vegetarians δεν τρώνε όλα τα είδη κρέατος, τα ψάρια και τα πουλερικά, αλλά περιλαμβάνουν τα γαλακτοκομικά και τα αβγά στη διατροφή τους.
Και οι δυο αυτοί τρόποι διατροφής βασίζονται σε φυτικά προϊόντα. Οι vegans και οι vegetarians τα επιλέγουν είτε για το περιβάλλον είτε για την προστασία των ζώων είτε για την υγεία τους.
Οι vegans εξαιρούν περισσότερες τροφές από το διαιτολόγιό τους. Επιλέγουν αυτή τη διατροφή για λόγους υγείας αλλά κυρίως για ιδεολογικούς λόγους. Η κυριότερη ανησυχία τους είναι ότι η εκτροφή ζώων για τροφή απαιτεί μεγάλες ποσότητες φυσικών πόρων, ενέργειας και νερού και τα υποπροϊόντα της κτηνοτροφίας μολύνουν τον αέρα και τα νερά του πλανήτη μας. Θεωρούν ότι η εκτροφή ζώων (ιδίως η εργοστασιακή κτηνοτροφία) και η βιομηχανική αλιεία έχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον. Επίσης οι vegans ενδιαφέρονται για την προστασία των δικαιωμάτων των ζώων, για να μη βασανίζονται κατά τη θανάτωσή τους. Πολλοί απορρίπτουν τους ζωολογικούς κήπους και το τσίρκο. Μπορεί να αποφεύγουν να φορούν δέρμα και suede. Δεν επιλέγουν καλλυντικά που δοκιμάζονται σε ζώα.
Πολλοί vegetarians αποφεύγουν το κρέας μόνο για λόγους υγείας (για παράδειγμα για να μειώσουν τη χοληστερίνη τους) ή και μόνο γιατί … δεν τους αρέσει. Εξάλλου υπάρχουν τόσα πολλά νόστιμα χορτοφαγικά πιάτα.
Τα υπέρ
Σίγουρα μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, όπως λαχανικά, όσπρια και φρούτα και υγιεινά λιπαρά από ελαιόλαδο και ξηρούς καρπούς έχει οφέλη στην υγεία της καρδιάς κυρίως γιατί μειώνεται η χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια. Πιθανώς η χορτοφαγική διατροφή προστατεύει και από τον καρκίνο. Είναι πιο πλούσια επίσης σε βιταμίνη C και Ε, μαγνήσιο. Συνήθως οι χορτοφάγοι έχουν λιγότερα κιλά, ίσως και γιατί ακολουθούν έναν γενικά πιο υγιεινό τρόπο ζωής. Επίσης σταθεροποιεί και βελτιώνει το σάκχαρο και μειώνει τον κίνδυνο για διαβήτη.
Σύμφωνα με έρευνες το κόκκινο επεξεργασμένο κρέας και τα ζωικά λιπαρά αυξάνουν τον κίνδυνο για καρδιοπάθειες και κάποιες μορφές καρκίνου. Σίγουρα παίζει ρόλο πόσο συχνά τα τρώμε, ο τρόπος μαγειρέματος και αν συνοδεύονται π.χ. με σαλάτα.
Οι ιατρικές μελέτες δεν έχουν καταλήξει αν μια vegetarian ή vegan διατροφή μας κάνει να ζούμε περισσότερο σε σύγκριση με αυτή που περιλαμβάνει την κατανάλωση φυτικών τροφών και μετρημένων μερίδων κρέατος και άλλων ζωικών προϊόντων.
Οι ανησυχίες
Οι χορτοφαγικές και vegan δίαιτες μπορεί να είναι υγιεινές, αλλά μπορεί να παρουσιαστούν διατροφικές ελλείψεις για παράδειγμα σε ασβέστιο, πρωτεΐνες, σίδηρο και βιταμίνη Β12. Κυρίως οι vegans μπορεί να χρειαστεί να λαμβάνουν κάποια συμπληρώματα διατροφής. Αν συμπεριλαμβάνονται αβγά και γαλακτοκομικά προϊόντα στο διαιτολόγιο είναι πιο δύσκολο να δημιουργηθούν αυτές οι ελλείψεις. Για παράδειγμα νόστιμα και θρεπτικά πιάτα είναι το ριζότο με σπαράγγια και γραβιέρα Νάξου και η ομελέτα φούρνου με σπανάκι και φέτα.
Επίσης τα ω3 λιπαρά οξέα βρίσκονται τόσο στα ψάρια όσο και στον λιναρόσπορο, αλλά ο οργανισμός μας δεν απορροφά τη φυτική μορφή τους τόσο εύκολα όσο αυτή των θαλασσινών.
Η χορτοφαγική διατροφή δεν είναι υποχρεωτικά και ολιγοθερμιδική διατροφή. Περιλαμβάνει φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως αλλά πάντα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψιν την περιεκτικότητα των τροφών σε λιπαρά. Σε ορισμένες περιπτώσεις προστίθενται αρκετά υγιεινά λιπαρά (ελαιόλαδο, αβοκάντο) αλλά και ανθυγιεινά φυτικά λιπαρά για να ενισχυθεί η γεύση.
Σίγουρα χρειάζονται ειδικές εξατομικευμένες οδηγίες όταν ακολουθεί κάποια μορφή χορτοφαγικής διατροφής παιδί, έφηβος, έγκυος ή θηλάζουσα.
Ένα καλά σχεδιασμένο διαιτολόγιο μπορεί να καλύψει τις διατροφικές ανάγκες των vegans και των vegetarians. Όπως να περιλαμβάνει ποικιλία φυτικών τροφών όπως το ανατολίτικο ρύζι με μανιτάρια . Έτσι ίσως και με λίγη βοήθεια από κάποια συμπληρώματα, μπορούν να απολαμβάνουν τα οφέλη της χορτοφαγίας.
Τελικά όπως σε όλα τα πράγματα “παν μέτρον άριστον¨.